Ngôn ngữ là nền tảng quan trọng giúp trẻ giao tiếp, thể hiện cảm xúc và học hỏi thế giới xung quanh. Tuy nhiên, có nhiều bé trong độ tuổi 17–19 tháng vẫn chưa nói được hoặc nói rất ít, khiến cha mẹ lo lắng. Vậy đâu là dấu hiệu cho thấy trẻ chậm nói, nguyên nhân là gì, và cha mẹ cần làm gì để giúp con phát triển ngôn ngữ đúng chuẩn? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nhận biết và hiểu rõ hơn về vấn đề này.
1. Dấu hiệu chậm nói ở trẻ 17, 18, 19 tháng tuổi
Ở giai đoạn này, phần lớn trẻ đã bắt đầu phát âm được một số từ đơn giản và hiểu những chỉ dẫn quen thuộc. Nếu bé có một hoặc nhiều biểu hiện dưới đây, cha mẹ nên lưu ý vì đó có thể là dấu hiệu sớm của chậm nói.
1.1. Vốn từ quá ít hoặc chưa nói được từ nào
Trẻ 17,18,19 tháng tuổi thường có thể nói khoảng 10–20 từ quen thuộc như “bố”, “mẹ”, “ăn”, “đi”, “bóng”. Nếu bé chưa nói được từ có nghĩa nào, chỉ phát ra âm thanh vô nghĩa hoặc không chủ động giao tiếp bằng lời, rất có thể khả năng ngôn ngữ của trẻ đang chậm phát triển.
1.2. Không hiểu lời nói hoặc phản ứng chậm
Khi cha mẹ yêu cầu “lại đây” hay “đưa mẹ cái ly” mà trẻ không làm theo, không nhìn lại hoặc không có phản ứng, điều đó cho thấy trẻ có thể gặp khó khăn trong việc hiểu ngôn ngữ hoặc có vấn đề về thính giác.
1.3. Ít giao tiếp bằng mắt, không chỉ trỏ hoặc ra hiệu
Trẻ phát triển bình thường thường biết chỉ tay, giao tiếp bằng ánh mắt, hay cười đáp lại khi được gọi tên. Ngược lại, nếu trẻ tránh ánh nhìn, không chỉ trỏ, không ra hiệu để thể hiện mong muốn, đó là tín hiệu cảnh báo sớm về sự chậm phát triển trong giao tiếp xã hội và ngôn ngữ.
1.4. Không bắt chước âm thanh hoặc hành động
Trẻ 17–19 tháng thường thích bắt chước lời nói, tiếng động hoặc hành động của người lớn. Nếu bé không có hứng thú bắt chước hay không phản ứng khi người khác nói chuyện, cha mẹ nên sớm đưa con đi kiểm tra.
1.5. Thiếu biểu cảm và ít tương tác
Trẻ ít cười, ít thể hiện cảm xúc hoặc thụ động trong giao tiếp thường có nguy cơ chậm nói cao. Sự thiếu biểu cảm cho thấy trẻ đang gặp khó khăn trong việc kết nối cảm xúc – yếu tố quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ sau này.
2. Trẻ phát triển ngôn ngữ bình thường ở giai đoạn 17 đến 19 tháng tuổi là như thế nào?
Không phải bé nào cũng nói nhanh như nhau, nhưng nếu con có những đặc điểm dưới đây, cha mẹ có thể yên tâm rằng trẻ đang phát triển ngôn ngữ bình thường.
2.1. Biết nói và hiểu các từ đơn giản
Ở độ tuổi này, vốn từ của trẻ dao động từ 10 đến 50 từ, chủ yếu là những từ quen thuộc trong sinh hoạt hằng ngày. Một số bé đã biết ghép được hai từ ngắn như “mẹ bế”, “con ăn”. Dù phát âm chưa rõ, người thân vẫn có thể hiểu được ý của trẻ.
2.2. Hiểu và phản ứng với lời nói
Trẻ có thể làm theo yêu cầu đơn giản như “đưa mẹ”, “ngồi xuống”, “lại đây” và biết chỉ đúng đồ vật khi được hỏi, chứng tỏ khả năng hiểu và phản xạ ngôn ngữ đang phát triển tốt.
2.3. Biết dùng cử chỉ và ánh mắt để giao tiếp
Trẻ biết chỉ tay, gật đầu, lắc đầu hoặc kéo tay người lớn để thể hiện mong muốn. Bé chủ động dùng cử chỉ và âm thanh để giao tiếp, cho thấy khả năng tương tác xã hội đang tiến triển tích cực.
2.4. Bắt chước và chơi “trò chuyện giả vờ”
Bé thường bắt chước tiếng nói hoặc hành động của người lớn, như cầm điện thoại nói chuyện, giả làm bác sĩ, cho búp bê ăn. Đây là dấu hiệu tốt cho thấy khả năng ngôn ngữ và tư duy tượng trưng đang phát triển.
2.5. Biểu cảm phong phú và giao tiếp chủ động
Trẻ thể hiện cảm xúc rõ ràng như vui, buồn, sợ hãi hay ngạc nhiên. Khi không được đáp ứng mong muốn, bé cố gắng nói lại hoặc ra hiệu, thể hiện nỗ lực giao tiếp tự nhiên.
3. Cha mẹ nên làm gì khi con 17, 18, 19 tháng tuổi có dấu hiệu chậm nói?
Cha mẹ có thể hỗ trợ con thông qua những phương pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao.
3.1. Tăng cường nói chuyện và đọc sách cho bé
Hãy thường xuyên trò chuyện, kể chuyện, hát hoặc đọc sách cùng con mỗi ngày. Khi làm việc hoặc chơi với trẻ, cha mẹ nên mô tả hành động bằng từ ngữ đơn giản và lặp lại thường xuyên để giúp bé ghi nhớ.
3.2. Hạn chế tivi và điện thoại
Trẻ dưới 2 tuổi không nên xem màn hình quá 30 phút mỗi ngày. Thay vì cho con xem video, cha mẹ hãy tạo cơ hội để trẻ quan sát, nghe và phản ứng trực tiếp với người thật – điều này giúp phát triển ngôn ngữ hiệu quả hơn.
3.3. Cho trẻ giao tiếp và chơi với bạn bè
Khi được chơi với bạn cùng lứa, trẻ sẽ học được nhiều từ mới và phản xạ giao tiếp tự nhiên hơn. Cha mẹ có thể cho con tham gia lớp kỹ năng, nhóm chơi hoặc hoạt động cộng đồng phù hợp với lứa tuổi.
3.4. Theo dõi tiến bộ và nhờ chuyên gia đánh giá
Nếu sau 20 tháng, trẻ vẫn chưa nói được từ có nghĩa hoặc không hiểu lời nói của người lớn, cha mẹ nên đưa con đến bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia ngôn ngữ trị liệu để được đánh giá chính xác.
4. Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
Cha mẹ nên đưa trẻ đi kiểm tra sớm nếu nhận thấy các dấu hiệu như: bé không phản ứng khi được gọi tên, không nói được từ nào sau 20 tháng, không chỉ trỏ, không giao tiếp bằng mắt, hoặc không bắt chước âm thanh. Phát hiện sớm và can thiệp đúng cách sẽ giúp trẻ cải thiện khả năng ngôn ngữ nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Kết luận
Trẻ 17,18,19 tháng chậm nói không phải lúc nào cũng là vấn đề nghiêm trọng, nhưng nếu cha mẹ quan sát thấy con có dấu hiệu bất thường kéo dài, việc đánh giá sớm là vô cùng cần thiết. Với sự kiên nhẫn, đồng hành của cha mẹ và hướng dẫn từ chuyên gia, trẻ hoàn toàn có thể bắt kịp tốc độ phát triển bình thường.
Trung tâm dạy trẻ chậm nói Speech là địa chỉ uy tín chuyên can thiệp sớm cho trẻ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ và rối loạn phổ tự kỷ, thông qua các chương trình trị liệu cá nhân hóa và bài test đánh giá chuyên sâu. Nếu cha mẹ đang lo lắng về khả năng ngôn ngữ của con, hãy để Speech đồng hành cùng bạn trên hành trình giúp con nói tốt và tự tin hơn mỗi ngày.
> Xem thêm:
Trẻ 4 tuổi chậm nói có đáng lo ngại không? Nguyên nhân và giải pháp cho cha mẹ