Chậm nói là một trong những vấn đề phát triển thường gặp ở trẻ nhỏ. Nhiều bậc cha mẹ thường nghĩ rằng chậm nói chỉ liên quan đến trí tuệ hoặc sự phát triển tâm lý – ngôn ngữ, nhưng thực tế, các vấn đề về tai, mũi, họng cũng có thể là nguyên nhân quan trọng dẫn đến tình trạng này.
Việc khám tai mũi họng cho trẻ chậm nói giúp bác sĩ phát hiện sớm những bệnh lý ảnh hưởng đến thính lực và khả năng phát âm của trẻ. Can thiệp kịp thời sẽ tạo điều kiện để trẻ cải thiện khả năng giao tiếp và bắt kịp bạn bè cùng lứa.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về lý do cần khám tai mũi họng cho trẻ chậm nói, quy trình khám ra sao, dấu hiệu nào cha mẹ cần lưu ý, cũng như địa chỉ uy tín để thăm khám.
1. Vì sao trẻ chậm nói cần được khám tai mũi họng?
1.1. Đánh giá thính lực – nền tảng quan trọng cho ngôn ngữ
Ngôn ngữ của trẻ phát triển dựa trên việc nghe – bắt chước – lặp lại. Nếu khả năng nghe bị hạn chế, trẻ sẽ khó tiếp nhận âm thanh, từ đó ảnh hưởng đến quá trình phát triển ngôn ngữ.
- Trẻ nghe kém thường không phản ứng với âm thanh nhỏ.
- Hay mở tivi, điện thoại to.
- Thậm chí không quay lại khi cha mẹ gọi tên.
Khám tai mũi họng sẽ giúp kiểm tra thính lực của trẻ thông qua các phương pháp như: đo thính lực đồ, đo âm ốc tai (OAE), đo nhĩ lượng.
1.2. Phát hiện các bệnh lý tai mũi họng thường gặp
Một số bệnh lý có thể gây ảnh hưởng đến khả năng nghe – nói ở trẻ, chẳng hạn:
- Viêm tai giữa tái phát nhiều lần: khiến dịch ứ trong tai, làm giảm thính lực tạm thời.
- Viêm VA, viêm amidan: gây nghẹt mũi, thở kém, cản trở phát âm.
- Polyp mũi, dị hình vách ngăn mũi: ảnh hưởng đến hơi thở và giọng nói.
1.3. Kiểm tra cấu trúc phát âm
Ngoài thính lực, cấu trúc tai – mũi – họng cũng quyết định việc trẻ có phát âm chuẩn xác hay không. Ví dụ:
- Trẻ bị dính thắng lưỡi (ngắn lưỡi) → khó phát âm các âm /l/, /n/, /r/.
- Thanh quản, vòm miệng bất thường → khiến giọng nói bị ngọng hoặc khó nghe.
2. Quy trình khám tai mũi họng cho trẻ chậm nói
2.1. Khám lâm sàng
Bác sĩ kiểm tra bằng mắt và dụng cụ chuyên dụng để phát hiện viêm nhiễm, bất thường ở tai, mũi, họng.
2.2. Đo thính lực
Đây là bước quan trọng để xác định trẻ có bị nghe kém hay không. Tùy độ tuổi, bác sĩ sẽ sử dụng:
- OAE (Otoacoustic Emissions): kiểm tra phản xạ âm ốc tai, phù hợp cho trẻ sơ sinh và nhỏ tuổi.
- ABR (Auditory Brainstem Response): đo phản xạ não bộ khi có âm thanh.
- Thính lực đồ: thường áp dụng với trẻ lớn hơn (trên 3 tuổi).
2.3. Nội soi tai – mũi – họng
Nội soi giúp quan sát kỹ hơn tình trạng tai giữa, VA, amidan, mũi xoang.
2.4. Đánh giá phối hợp
Trong nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ kết hợp cùng chuyên gia âm ngữ trị liệu để kiểm tra khả năng phát âm, từ đó đưa ra hướng can thiệp toàn diện.
3. Dấu hiệu cha mẹ cần đưa trẻ đi khám tai mũi họng ngay
Cha mẹ nên lưu ý nếu trẻ có các biểu hiện sau:
- Trẻ chậm nói hơn nhiều so với mốc phát triển ngôn ngữ (18 tháng chưa nói từ đơn, 2 tuổi chưa nói câu ngắn).
- Không phản ứng khi gọi tên, thường xuyên nghe – nhìn không tập trung.
- Hay ngáy khi ngủ, thở miệng, nghẹt mũi kéo dài.
- Có giọng nói ngọng, mũi, hoặc khó phát âm rõ.
- Từng bị viêm tai giữa, viêm amidan, viêm VA nhiều lần.
4. Lợi ích khi khám tai mũi họng sớm cho trẻ chậm nói
- Phát hiện nguyên nhân chính xác: Loại trừ hoặc khẳng định nguyên nhân chậm nói do thính lực và tai mũi họng.
- Điều trị kịp thời: Nếu có viêm nhiễm hoặc dính thắng lưỡi, can thiệp sớm giúp trẻ nhanh cải thiện.
- Tạo nền tảng ngôn ngữ: Trẻ nghe rõ mới có thể bắt chước và học nói tốt.
- Kết hợp trị liệu hiệu quả: Nếu cần can thiệp ngôn ngữ, việc xử lý các vấn đề tai mũi họng trước sẽ giúp quá trình trị liệu đạt kết quả nhanh hơn.
5. Sau khi khám tai mũi họng, cha mẹ cần làm gì?
- Tuân thủ điều trị: Nếu trẻ được chẩn đoán viêm tai, viêm VA, amidan… cần điều trị theo phác đồ.
- Phẫu thuật cắt thắng lưỡi (nếu cần): Đây là thủ thuật đơn giản, ít đau, giúp cải thiện khả năng phát âm.
- Theo dõi thính lực định kỳ: Đặc biệt với trẻ có tiền sử viêm tai giữa.
- Kết hợp can thiệp ngôn ngữ: Cho trẻ tập nói cùng chuyên gia âm ngữ trị liệu để rèn luyện phát âm.
- Tạo môi trường giao tiếp: Cha mẹ thường xuyên trò chuyện, đọc sách, hát cho trẻ nghe để kích thích ngôn ngữ.
Trung tâm dạy trẻ chậm nói Speech là địa chỉ uy tín cho các bậc phụ huynh có trẻ em đặc biệt
6. Địa chỉ khám tai mũi họng cho trẻ chậm nói uy tín
Cha mẹ có thể đưa trẻ đến các bệnh viện và phòng khám uy tín:
- Hà Nội: Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, Khoa Nhi – Bệnh viện Bạch Mai, Phòng khám Nhi uy tín có chuyên khoa TMH.
- TP. HCM: Bệnh viện Nhi Đồng 1, Nhi Đồng 2, Bệnh viện Tai Mũi Họng TP.HCM, các phòng khám chuyên khoa Nhi – TMH.
7. Kết luận
Khám tai mũi họng cho trẻ chậm nói là một bước quan trọng trong quá trình đánh giá nguyên nhân và hỗ trợ phát triển ngôn ngữ. Bằng việc phát hiện sớm các vấn đề thính lực, viêm nhiễm hoặc cấu trúc bất thường, cha mẹ có thể giúp trẻ nhận được can thiệp kịp thời, từ đó cải thiện khả năng giao tiếp và học tập.