Chậm nói là vấn đề nhiều cha mẹ lo lắng khi con bước vào giai đoạn tập nói nhưng khả năng ngôn ngữ không phát triển như mong đợi. Một trong những nguyên nhân ít được chú ý nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến phát âm chính là các bất thường về lưỡi.
Việc khám lưỡi cho trẻ chậm nói giúp phát hiện sớm những vấn đề như dính thắng lưỡi (ngắn lưỡi), bất thường cấu trúc hoặc hạn chế vận động lưỡi. Nếu được xử lý kịp thời, trẻ sẽ cải thiện rõ rệt khả năng phát âm và bắt kịp tốc độ nói của bạn bè cùng trang lứa.
Bài viết này sẽ cung cấp cho cha mẹ thông tin chi tiết về tại sao cần khám lưỡi cho trẻ chậm nói, dấu hiệu nhận biết, quy trình khám, lợi ích mang lại và gợi ý địa chỉ uy tín để thăm khám.
Vì sao khám lưỡi lại quan trọng với trẻ chậm nói?
1. Dính thắng lưỡi – nguyên nhân phổ biến gây chậm nói
- Thắng lưỡi là phần mô mỏng nối mặt dưới lưỡi với sàn miệng.
- Nếu thắng lưỡi quá ngắn hoặc dày, trẻ sẽ khó đưa lưỡi ra ngoài, khó nâng lưỡi lên trên.
- Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc phát âm các âm /l/, /n/, /r/, /t/, khiến trẻ nói ngọng, nói khó hoặc chậm nói.
2. Vấn đề vận động lưỡi
Không chỉ dính thắng lưỡi, một số trẻ có cơ lưỡi yếu hoặc vận động không linh hoạt, dẫn đến khó điều khiển lưỡi khi phát âm.
3. Các bất thường bẩm sinh khác
- Lưỡi quá to, quá nhỏ hoặc bị lệch.
- Bệnh lý ở khoang miệng ảnh hưởng đến sự di chuyển của lưỡi.
Dấuhiệu trẻ có vấn đề về lưỡi cần được khám
Cha mẹ có thể quan sát tại nhà để phát hiện sớm:
- Trẻ khó thè lưỡi ra ngoài, hoặc chỉ thè được rất ít.
- Khi thè lưỡi, đầu lưỡi có hình chữ V hoặc tim nhọn (dấu hiệu dính thắng lưỡi).
- Trẻ phát âm khó, nói ngọng một số âm cần vận động lưỡi linh hoạt.
- Khi còn nhỏ, trẻ bú khó, hay cắn ti mẹ hoặc làm mẹ đau.
- Lưỡi bị hạn chế vận động khi liếm môi, phát âm hoặc ăn nhai.
Quy trình Chuẩn khám lưỡi cho trẻ chậm nói
1. Khám trực quan
Bác sĩ quan sát lưỡi, thắng lưỡi và cử động của lưỡi.
2. Đánh giá vận động lưỡi
Trẻ sẽ được yêu cầu làm các động tác:
- Thè lưỡi ra ngoài.
- Đưa lưỡi sang hai bên.
- Liếm môi hoặc chạm lưỡi lên vòm miệng.
3. Đo mức độ dính thắng lưỡi
Dựa vào độ dài thắng lưỡi và phạm vi vận động, bác sĩ đánh giá trẻ có cần can thiệp phẫu thuật hay không.
4. Đánh giá phát âm kết hợp
Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ phối hợp với chuyên gia âm ngữ trị liệu để xác định mức độ ảnh hưởng của vấn đề lưỡi tới khả năng nói.
Phương pháp can thiệp khi trẻ có vấn đề về lưỡi
1. Cắt thắng lưỡi
- Là thủ thuật đơn giản, thời gian thực hiện chỉ vài phút.
- Trẻ có thể ăn uống bình thường sau 1–2 ngày.
- Ít đau, hồi phục nhanh.
2. Tập luyện vận động lưỡi
- Sau phẫu thuật, trẻ cần tập các bài tập cơ lưỡi để tăng độ linh hoạt.
- Có thể kết hợp với chuyên gia âm ngữ trị liệu để cải thiện khả năng phát âm.
3. Trị liệu ngôn ngữ
Nếu trẻ vừa chậm nói vừa có vấn đề ngôn ngữ, cần tham gia các buổi can thiệp ngôn ngữ để phát triển khả năng giao tiếp toàn diện.
Lợi ích của việc khám lưỡi sớm cho trẻ chậm nói
- Xác định đúng nguyên nhân: Loại trừ hoặc phát hiện sớm dính thắng lưỡi và bất thường lưỡi.
- Can thiệp kịp thời: Cắt thắng lưỡi sớm giúp trẻ phát âm tốt, không bị ảnh hưởng tâm lý do nói ngọng.
- Hỗ trợ phát triển ngôn ngữ: Khi lưỡi vận động linh hoạt, trẻ dễ dàng phát âm chuẩn, học nói nhanh hơn.
- Cải thiện ăn uống: Trẻ bú, nhai, nuốt dễ dàng hơn sau khi can thiệp.
Địa chỉ khám lưỡi cho trẻ chậm nói uy tín
Cha mẹ có thể tham khảo:
- Hà Nội: Bệnh viện Nhi Trung ương – Khoa Răng Hàm Mặt, bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, các phòng khám nhi uy tín có chuyên khoa răng hàm mặt – ngôn ngữ trị liệu.
- TP. HCM:Bệnh viện Nhi Đồng 1, Nhi Đồng 2, bệnh viện Răng Hàm Mặt TP.HCM, các phòng khám nhi chuyên về tai mũi họng – răng hàm mặt.
Cha mẹ cần làm gì sau khi khám lưỡi cho trẻ?
- Tuân thủ chỉ định của bác sĩ nếu cần phẫu thuật cắt thắng lưỡi.
- Tập vận động lưỡi tại nhà theo hướng dẫn (liếm môi, đưa lưỡi sang hai bên, chạm lưỡi lên vòm miệng…).
- Khuyến khích trẻ giao tiếp: trò chuyện, đọc sách, hát cùng trẻ.
- Kết hợp chuyên gia trị liệu ngôn ngữ nếu trẻ vẫn gặp khó khăn trong phát âm sau can thiệp.
Kết luận
Khám lưỡi cho trẻ chậm nói là một bước đánh giá quan trọng mà cha mẹ không nên bỏ qua. Những vấn đề như dính thắng lưỡi hay hạn chế vận động lưỡi có thể khiến trẻ nói chậm, nói ngọng hoặc khó phát âm. Nếu phát hiện và can thiệp sớm, trẻ sẽ có cơ hội phát triển ngôn ngữ tốt hơn, tự tin hơn trong giao tiếp và học tập.
Lời khuyên: Nếu trẻ chậm nói, ngoài việc khám thính lực và tâm lý, cha mẹ nên cho trẻ khám lưỡi tại các cơ sở uy tín để loại trừ nguyên nhân y khoa và có hướng điều trị phù hợp.