Trẻ chậm nói là vấn đề phổ biến trong quá trình phát triển ngôn ngữ và giao tiếp ở trẻ nhỏ. Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời, trẻ có thể gặp nhiều khó khăn trong học tập và tương tác xã hội sau này. Vì vậy, cha mẹ cần nắm rõ những dấu hiệu trẻ chậm nói để hỗ trợ con phát triển tốt nhất.
Dấu hiệu trẻ chậm nói theo từng độ tuổi
Từ 6 – 12 tháng tuổi
Ở giai đoạn này, cha mẹ nên chú ý nếu bé có các dấu hiệu:
- Không phản ứng trước các âm thanh quen thuộc như giọng nói mẹ hoặc âm thanh mạnh.
- Bé không phát ra các âm thanh bập bẹ như “ba”, “ma”, “pa”.
- Bé ít hoặc không giao tiếp mắt với cha mẹ và người thân khi nói chuyện.
Từ 12 – 18 tháng tuổi
Khi trẻ trong độ tuổi này, dấu hiệu trẻ chậm nói rõ nét hơn, cụ thể:
- Trẻ không nói được các từ đơn giản như “mẹ”, “ba”.
- Bé không hiểu các yêu cầu đơn giản như vẫy tay, đưa đồ vật cho người lớn.
- Không dùng cử chỉ như chỉ tay vào vật mình muốn để giao tiếp.
Từ 18 – 24 tháng tuổi
Các dấu hiệu trẻ chậm nói cần đặc biệt lưu ý trong độ tuổi này:
- Bé có vốn từ dưới 10 từ.
- Không ghép được các từ đơn giản như “uống nước”, “ăn cơm”.
- Trẻ ít phản ứng khi được gọi tên, giao tiếp bằng mắt hạn chế.
- Bé không hiểu hoặc khó khăn thực hiện những chỉ dẫn đơn giản của người lớn.
Từ 2 – 3 tuổi
Trong giai đoạn này, dấu hiệu trẻ chậm nói sẽ càng rõ ràng hơn khi:
- Bé có vốn từ vựng dưới 50 từ, không ghép được các câu ngắn.
- Chỉ giao tiếp bằng cử chỉ, phát âm không rõ ràng, khó hiểu.
- Không trả lời được những câu hỏi đơn giản về bản thân như tuổi tác, tên người thân.
Từ 3 – 4 tuổi
Cha mẹ nên lưu ý các dấu hiệu trẻ chậm nói như:
- Trẻ không nói được câu dài từ 3-4 từ trở lên.
- Khó khăn trong việc biểu đạt ý muốn, không kể được sự kiện đơn giản vừa xảy ra.
- Không trả lời được các câu hỏi đơn giản như “ở đâu?”, “tại sao?”.
Từ 4 tuổi trở lên
Dấu hiệu trẻ chậm nói trở nên nghiêm trọng hơn nếu trẻ:
- Khả năng diễn đạt ngôn ngữ hạn chế, câu nói không rõ ràng.
- Bé khó khăn khi diễn đạt câu chuyện hoặc mô tả lại sự kiện.
- Trẻ phát âm không rõ, thường xuyên nói ngọng, người ngoài khó hiểu.
Dấu hiệu trẻ chậm nói về giao tiếp và tương tác xã hội
Ngoài các dấu hiệu cụ thể theo từng độ tuổi, cha mẹ cần quan sát kỹ hơn về khả năng giao tiếp và tương tác của trẻ:
- Trẻ không giao tiếp mắt hoặc thường xuyên lảng tránh ánh mắt người khác.
- Bé ít bộc lộ cảm xúc, không vui mừng, phấn khích khi được chơi hoặc tương tác.
- Trẻ thường chơi một mình, không thích tham gia các hoạt động tập thể.
Dấu hiệu trẻ chậm nói liên quan đến hành vi và nhận thức
Các dấu hiệu trẻ chậm nói về hành vi thường dễ nhận biết, gồm:
- Bé hay cáu gắt, nổi giận khi không thể diễn đạt được điều mình muốn nói.
- Sử dụng hành động như la hét, khóc lóc thay vì dùng ngôn ngữ.
- Trẻ rất khó tập trung, dễ phân tâm khi nghe người khác nói chuyện.
- Bé thường xuyên lặp lại hành động một cách kỳ lạ, không bình thường.
Dấu hiệu trẻ chậm nói liên quan đến thính giác
Cha mẹ cần lưu ý đặc biệt tới khả năng nghe của trẻ:
- Bé không giật mình hoặc không phản ứng với âm thanh lớn.
- Không quay đầu hay phản ứng với giọng nói từ phía sau.
- Có tiền sử bệnh lý về tai như viêm tai giữa, nhiễm trùng tai kéo dài.
Cha mẹ cần làm gì khi phát hiện dấu hiệu trẻ chậm nói?
Khi thấy trẻ có dấu hiệu chậm nói rõ ràng, cha mẹ cần nhanh chóng:
- Đưa trẻ đi khám sớm tại các cơ sở y tế hoặc trung tâm chuyên biệt để được tư vấn và đánh giá kỹ lưỡng.
- Thực hiện các bài kiểm tra đánh giá năng lực ngôn ngữ của trẻ.
- Can thiệp sớm bằng các phương pháp hiệu quả như Floortime (DIR), ABA hay trị liệu ngôn ngữ.
- Tăng cường giao tiếp trực tiếp, hạn chế tối đa thời gian trẻ tiếp xúc với các thiết bị điện tử.
Lời khuyên chăm sóc trẻ chậm nói hiệu quả
Để giúp trẻ nhanh chóng vượt qua khó khăn này, cha mẹ cần:
- Dành thời gian chất lượng trò chuyện, đọc sách và tương tác trực tiếp với trẻ hàng ngày.
- Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động xã hội, vui chơi nhóm để tăng khả năng giao tiếp.
- Kiên trì và nhẹ nhàng, không tạo áp lực để trẻ luôn cảm thấy thoải mái khi giao tiếp.
Kết luận
Nhận biết sớm các dấu hiệu trẻ chậm nói sẽ giúp cha mẹ có phương pháp can thiệp đúng lúc, tạo điều kiện tốt nhất để trẻ phát triển toàn diện về ngôn ngữ và tương tác xã hội. Sự đồng hành, quan tâm và can thiệp kịp thời từ cha mẹ là yếu tố quan trọng hàng đầu giúp trẻ nhanh chóng hòa nhập và phát triển toàn diện. Nếu cha mẹ cần tư vấn hoặc can thiệp sớm hãy liên hệ với Speech nhé!
Học viện phát triển ngôn ngữ Speech
Địa chỉ: Shophouse 02, Lô M5, khu đô thị PMH, Nguyễn Lương Bằng, phường Tân Phú, quận 7, thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Email: info@speech.com.vn
Số điện thoại: 0981.966.476
Website: speech.com.vn