Đánh giá trẻ chậm nói với bài test ASQ-3

Ngày càng nhiều cha mẹ lo lắng khi thấy con đến 2 tuổi vẫn chưa nói được từ nào rõ ràng, không gọi “bố”, “mẹ” hay không phản ứng khi được hỏi chuyện. Trong nhiều trường hợp, điều đó không chỉ đơn giản là “nói chậm hơn bình thường” mà có thể là dấu hiệu của chậm phát triển ngôn ngữ hoặc các rối loạn phát triển tiềm ẩn như tự kỷ, rối loạn giao tiếp…

Tuy nhiên, việc phát hiện sớm nhờ các bài test trẻ chậm nói khoa học, bài bản sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ tình trạng của con và tìm được hướng can thiệp phù hợp ngay từ đầu.Trong bài viết dưới đây trung tâm Speech sẽ giới thiệu bài test trẻ chậm nói phổ biến như ASQ-3, giúp cha mẹ đánh giá trẻ chậm nói chính xác và có hướng can thiệp sớm, hiệu quả.

1. Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm nói đơn thuần

Cha mẹ có thể nhận biết trẻ chậm nói theo các biểu hiện sau:

Khi nhận thấy những dấu hiệu trên, cha mẹ cần đưa trẻ đi đánh giá trẻ chậm nói càng sớm càng tốt để xác định nguyên nhân và mức độ.

2. Tại sao cần sử dụng bài test trẻ chậm nói?

Đánh giá trẻ qua quan sát đơn thuần rất dễ sai lệch do cảm tính hoặc kiến thức chưa đầy đủ của phụ huynh. Các bài test đánh giá trẻ chậm nói được thiết kế bởi chuyên gia, đảm bảo:

Độ chính xác cao

Phân loại mức độ phát triển ngôn ngữ và nhận thức

Xác định nguyên nhân chậm nói: đơn thuần, do chậm phát triển, rối loạn phổ tự kỷ, khó khăn học tập…

Làm cơ sở xây dựng chương trình can thiệp cá nhân hóa (IEP)

Nhờ đó, trẻ sẽ được hỗ trợ đúng thời điểm – yếu tố cực kỳ quan trọng trong 6 năm đầu đời.

XEM THÊM>> Đánh Giá Sự Phát Triển Trí Tuệ Và Tâm Lý Của Trẻ Với Bài Test PEP-3

3. Bài test ASQ-3 (Ages and Stages Questionnaires – Phiên bản 3) giúp đánh giá trẻ chậm nói

Việc đo điểm bài test ASQ-3 (Ages and Stages Questionnaires – Phiên bản 3) rất quan trọng để xác định xem trẻ đang phát triển đúng mốc độ tuổi hay có nguy cơ chậm phát triển ở một hoặc nhiều lĩnh vực như ngôn ngữ, vận động, giao tiếp xã hội,…

3.1 Giới thiệu về bài test ASQ-3

ASQ-3 (Ages and Stages Questionnaires, phiên bản 3) là một bộ công cụ sàng lọc sự phát triển của trẻ, được phát triển bởi các chuyên gia tại Đại học Oregon, Hoa Kỳ, đặc biệt là Jane Squires và Diane Bricker. Bộ công cụ này không phải do AI phát minh mà là kết quả của quá trình nghiên cứu và phát triển kéo dài nhiều năm của các nhà khoa học trong lĩnh vực giáo dục và phát triển trẻ em. 

ASQ-3 bao gồm các bảng câu hỏi dành cho cha mẹ hoặc người chăm sóc trẻ, giúp đánh giá sự phát triển của trẻ trong năm lĩnh vực chính: giao tiếp, vận động thô, vận động tinh, giải quyết vấn đề và kỹ năng cá nhân – xã hội. ASQ-3 được sử dụng để phát hiện sớm các vấn đề phát triển và có thể được áp dụng cho trẻ từ 1 tháng đến 66 tháng tuổi.

3.2 Cấu trúc bài test ASQ-3

ASQ-3 bao gồm 20-30 bộ câu hỏi khác nhau, tương ứng với từng mốc độ tuổi (1, 2, 4, 6, 8… đến 66 tháng). Bộ câu hỏi sẽ thay đổi để phù hợp với từng mốc độ tuổi của trẻ và mỗi một bộ có 5 lĩnh vực, mỗi lĩnh vực có 4-6 câu hỏi khác nhau. Chi tiết 5 lĩnh vực trong bài test ASQ-3:

3.3 Bộ 25 câu hỏi bài test ASQ-3

Phụ huynh có thể tham khảo bộ 25 câu hỏi bài test ASQ-3 sau đây:

 3.3.1 Giao tiếp (Communication)

Đánh giá khả năng nghe – hiểu và diễn đạt bằng lời nói của trẻ:

1. Khi bạn hỏi “Con chó đâu?”, trẻ có chỉ vào đúng hình con chó trong sách không? 
2. Trẻ có biết nói tên của ít nhất 5 đồ vật thông dụng không? 
3. Trẻ có nói được cụm từ 2 từ như “bánh ngon”, “bế con” không? 
4. Trẻ có làm theo mệnh lệnh đơn như: “Đưa mẹ cái dép” không? 
5. Trẻ có lặp lại những từ bạn nói như “quả bóng”, “xe hơi” không?
   

3.3.2 Vận động thô (Gross Motor)

Đánh giá kỹ năng vận động lớn như đi lại, chạy nhảy, giữ thăng bằng:

1. Trẻ có đi vững vàng mà không bị ngã không? 
2. Trẻ có thể chạy mà không bị vấp hoặc dừng đột ngột không? 
3. Trẻ có thể đá quả bóng nhỏ về phía trước không? 
4. Trẻ có thể ngồi xổm chơi và tự đứng dậy mà không cần vịn không? 
5. Trẻ có thể nhảy bằng hai chân không?

3.3.3 Vận động tinh (Fine Motor)

Đánh giá khả năng sử dụng bàn tay và ngón tay để cầm, nắm, thao tác:

1. Trẻ có thể xếp chồng ít nhất 5 khối gỗ lên nhau không? 
2. Trẻ có biết xoay nắp lọ nhựa nhỏ để mở không? 
3. Trẻ có thể dùng bút chì màu tô nguệch ngoạc lên giấy không? 
4. Trẻ có biết cầm thìa để tự xúc ăn không? 
5. Trẻ có thể cầm sách và lật từng trang một không?

3.3.4 Giải quyết vấn đề (Problem Solving)

Đánh giá tư duy, khả năng tìm cách giải quyết tình huống, sự tò mò và học hỏi:

1. Khi thấy món đồ bị rơi vào hộp, trẻ có biết mở hộp để lấy ra không? 
2. Trẻ có biết lắp hai khối hình lại với nhau để tạo thành hình đơn giản không? 
3. Trẻ có chọn đúng hình giống mẫu khi bạn chỉ vào hai hình và hỏi “Cái nào giống cái này?” 
4. Trẻ có biết dùng một vật làm công cụ để lấy đồ vật xa (ví dụ: gậy kéo đồ chơi) không? 
5. Trẻ có nhận ra sự khác biệt giữa to – nhỏ khi nhìn 2 vật cùng loại không?

3.3.5 Cá nhân – Xã hội (Personal-Social)

Đánh giá khả năng tự phục vụ và tương tác xã hội:

1. Trẻ có biết cởi giày dép khi được yêu cầu không? 
2. Trẻ có tự xúc ăn một bữa cơm (dù còn vương vãi) không? 
3. Trẻ có chơi trò giả vờ như “cho gấu uống nước”, “ru búp bê ngủ” không? 
4. Trẻ có nhận ra người quen trong ảnh và gọi đúng tên không? 
5. Trẻ có chia sẻ đồ chơi với bạn khác khi được nhắc nhở không?

Lưu ý quan trọng: Đây chỉ là bộ câu hỏi tham khảo, không phải bộ câu hỏi chính thức. Do ASQ-3 là tài liệu bản quyền quốc tế của công ty Brookes Publishing, nên không được phát hành miễn phí. Tuy nhiên bạn có thể:

• Mua bản quyền tại trang chủ: https://brookespublishing.com 
• Đưa trẻ đến trung tâm Speech để được kiểm tra và đánh giá

3.3.4 Cách thực hiện bài test ASQ-3

Bước 1: Lựa chọn bảng câu hỏi phù hợp với độ tuổi của trẻ

Bước 2: Lựa chọn lúc trẻ thoải mái, vui vẻ, không áp lực để thực hiện bài test

Bước 3: Cha mẹ hoặc người chăm sóc quan sát và đánh dấu từng câu trả lời: Yes(có) – Sometimes(thỉnh thoảng) – Not Yet (không/chưa)-Empty (bỏ trống/ trẻ không trả lời)

Bước 4: Cộng điểm từng phần và đối chiếu với bảng ngưỡng phát triển

Bước 5: Đánh giá

Nếu có mức điểm dưới ngưỡng cha mẹ cần đưa trẻ đến trung tâm chuyên biệt để đánh giá và theo dõi thêm.

Trên đây là bài hướng dẫn bài test đánh giá trẻ chậm nói ASQ-3 chi tiết và khoa học giúp các bậc phụ huynh có thể thực hiện tại nhà đối với trẻ. Nếu cha mẹ cần đánh giá chuyên sâu hơn hoặc can thiệp cho trẻ chậm nói sớm hãy liên hệ với trung tâm Speech nhé.

Trung tâm dạy trẻ chậm nói, dạy trẻ tự kỷ và can thiệp sớm Speech

Địa chỉ: Shophouse 02, Lô M5, khu đô thị PMH, đường Nguyễn Lương Bằng, phường Tân Mỹ, thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam

Email: info@speech.com.vn

Số điện thoại: 0981.966.476

Facebook: Trung Tâm Speech 

Youtube: Trung tâm SPEECH

Website: speech.com.vn