Cách dạy nói cho trẻ chậm nói là mối quan tâm hàng đầu của nhiều bậc phụ huynh khi nhận thấy con có dấu hiệu chậm phát triển ngôn ngữ. Việc hỗ trợ trẻ học nói không chỉ đơn thuần là dạy từ ngữ mà còn cần áp dụng các phương pháp phù hợp để kích thích khả năng giao tiếp tự nhiên. Để đạt hiệu quả tốt nhất, cha mẹ hãy cùng SPEECH tham khảo những cách dạy con bên dưới nhé.
1. Bé bị nói chậm là do đâu?
Chậm nói ở trẻ là một vấn đề khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng, bởi ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển tư duy và giao tiếp của bé. Cùng tìm hiểu 2 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này nhé:
- Nguyên nhân thực thể: Chậm nói có thể xuất phát từ những bất thường ở cơ quan phát âm như lưỡi, họng, tai hoặc hệ thần kinh kiểm soát ngôn ngữ. Bên cạnh đó, bé chậm giao tiếp cũng bắt nguồn từ rối loạn phát triển não bộ, dị tật bẩm sinh, viêm màng não hoặc các bệnh lý liên quan đến thính giác.
- Nguyên nhân tâm lý: Cú sốc tinh thần, môi trường sống thiếu sự giao tiếp hoặc cha mẹ ít tương tác với trẻ có thể khiến con ít nói và gặp khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ. Ngược lại, sự cưng chiều quá mức cũng khiến trẻ không có nhu cầu diễn đạt, dẫn đến tình trạng lười nói.
Chậm nói có thể xuất phát từ những bất thường ở cơ quan phát âm
2. Cách dạy nói cho trẻ chậm nói đơn giản và hiệu quả
Nếu áp dụng phương pháp phù hợp, trẻ có thể cải thiện khả năng nói một cách hiệu quả. Dưới đây là những cách dạy nói cho trẻ chậm nói mà phụ huynh có thể tham khảo:
2.1 Cách dạy trẻ chậm nói thông qua trò chơi
Trò chơi là phương pháp hiệu quả giúp trẻ chậm nói rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ một cách tự nhiên.Bên cạnh đó, những trò chơi kết hợp hình ảnh, âm thanh và vận động cũng khiến con cảm thấy hứng thú, dễ tiếp thu hơn so với các phương pháp học truyền thống. Ví dụ, bố mẹ có thể áp dụng trò “Con bò” như sau:
- Chuẩn bị: Ba mẹ hãy chuẩn bị mặt nạ hình con bò hoặc in hình con bò dán trên áo bé để tạo sự thích thú khi chơi.
- Cách chơi: Ba mẹ đọc bài đồng dao sau và khuyến khích bé nhắc lại:
- Bò mẹ gọi bò con: ùm bò, ùm bò, ùm bò
- Bò bố cũng kêu ùm bò, ùm bò, ùm bò
- Bò con cứ ậm ừ, ậm ừ, ậm ừ
Trong lúc đọc, ba mẹ có thể mô phỏng tiếng bò kêu và hướng dẫn bé làm theo. Nếu bé chưa nói rõ, hãy kiên nhẫn lặp lại nhiều lần để bé dần bắt chước. Ngoài trò chơi “Con bò”, ba mẹ có thể áp dụng nhiều trò chơi tương tự như “Con két”, “Con vịt”, “Con heo”. Mỗi trò sẽ tập trung vào một nhóm âm khác nhau để con phát âm và ghi nhớ từ vựng hiệu quả.
Trò chơi là phương pháp hiệu quả giúp trẻ chậm nói rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ
2.2 Gọi tên đồ vật
Trò chuyện và tương tác thường xuyên là cách hiệu quả nhất để giúp trẻ chậm nói phát triển ngôn ngữ. Tuy nhiên, để khiến những “cuộc hội thoại” trở nên hấp dẫn hơn, cha mẹ có thể lồng ghép các đồ vật quen thuộc trong nhà vào hoạt động giao tiếp và khuyến khích trẻ gọi tên chúng.
Cụ thể, khi giới thiệu một đồ vật nào đó, thay vì chỉ tay và nói tên, cha mẹ nên đưa vật đó cho bé cầm, sờ và cảm nhận để tăng sự hứng thú và khả năng ghi nhớ. Việc kết hợp giữa lời nói và trải nghiệm thực tế sẽ giúp trẻ dễ dàng liên kết từ ngữ với đồ vật hơn.
Sau khi trẻ đã quen với việc gọi tên các món đồ trong nhà, cha mẹ có thể nâng cao thử thách bằng cách yêu cầu bé nhận biết màu sắc, tìm điểm giống và khác nhau hoặc khám phá công dụng của từng vật dụng. Điều này sẽ giúp trẻ hoàn thiện kỹ năng ngôn ngữ và diễn đạt tốt hơn.
Trò chuyện và tương tác thường xuyên là cách hiệu quả nhất
2.3 Luyện nói trước gương
Một số trẻ chậm nói không phải do vấn đề về khả năng ngôn ngữ mà đơn giản là chưa biết cách điều khiển lưỡi, miệng và hàm để phát âm đúng. Vì vậy, luyện nói trước gương là một phương pháp hiệu quả giúp bé quan sát và điều chỉnh cử động miệng một cách chính xác hơn.
Cha mẹ có thể hướng dẫn bé cách đặt lưỡi, môi và hàm sao cho đúng để phát âm rõ ràng. Trước khi bắt đầu, bạn hãy giúp bé khởi động bằng một số bài tập đơn giản như chu môi, di chuyển hàm hoặc căng lưỡi để làm quen với chuyển động của miệng.
3. Một số lưu ý về cách dạy nói cho trẻ chậm nói
- Cha mẹ là người quan trọng nhất: Cha mẹ đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ trẻ chậm nói phát triển ngôn ngữ. Ngay từ khi bé bắt đầu có những biểu hiện giao tiếp đầu tiên, phụ huynh cần khuyến khích con nói càng sớm càng tốt bằng cách dành thời gian trò chuyện mỗi ngày, kết hợp đọc sách và kể chuyện.
- Không được gượng ép: Cha mẹ không nên ép buộc trẻ nói nếu con chưa sẵn sàng, thay vào đó hãy động viên và khen ngợi khi trẻ cố gắng phát âm. Sự khuyến khích tích cực sẽ giúp con cảm thấy thoải mái và tự tin hơn khi giao tiếp. Ngoài ra, cha mẹ cần chú ý lắng nghe khi trẻ muốn nói chuyện, không nên phớt lờ hay vội vàng cắt ngang để con có thời gian chuẩn bị cho lời nói của mình.
- Tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn khi cần thiết: Nếu trẻ có dấu hiệu chậm nói liên quan đến bệnh lý bẩm sinh, rối loạn phát triển hoặc tự kỷ, cha mẹ nên tìm đến các chuyên gia để được can thiệp sớm nhất. Nếu bạn đang tìm kiếm một đơn vị chuyên hỗ trợ trẻ chậm nói, SPEECH là trung tâm đáng tin cậy giúp trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua các phương pháp giáo dục hiện đại như ABA, DIR, DIR/Floortime, TEACCH, RDI,…
Cha mẹ đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ trẻ chậm nói
4. Phương pháp dạy nói cho trẻ chậm nói tại SPEECH có gì đặc biệt?
Tại SPEECH, phương pháp giảng dạy không chỉ tập trung vào kết quả ngắn hạn mà còn đảm bảo sự phát triển lâu dài về ngôn ngữ và tâm lý cho trẻ. Trung tâm hiện đang áp dụng phương pháp xây dựng mối quan hệ cùng trẻ (Developmental Individual Relationship). Cách dạy trẻ chậm nói này dựa trên 6 giai đoạn phát triển cảm xúc:
- Tự điều chỉnh và quan tâm đến thế giới xung quanh
- Giao tiếp hai chiều
- Giao tiếp phức tạp
- Cảm xúc
- Sự gần gũi
- Suy nghĩ với cảm xúc
Cách dạy trẻ chậm nói này dựa trên 6 giai đoạn phát triển cảm xúc
Qua bài viết trên, chúng tôi đã chia sẻ đến phụ huynh những cách dạy nói cho trẻ chậm nói hiệu quả. Bên cạnh việc thường xuyên tương tác và tạo môi trường giao tiếp tích cực, cha mẹ cũng nên tham khảo ý kiến chuyên gia để có hướng can thiệp kịp thời. Nếu bạn đang tìm kiếm một trung tâm dạy trẻ chậm nói uy tín thì có thể tham khảo SPEECH nhé!
